Author: admin

Зајакнување на меѓусекторската соработка, поголемо граѓанското учество и подигање на јавната свест за важноста од селекција и третман на отпад се клучни за да се воведе и профункционира интегрираниот систем за управување со отпад во земјава. Ова беше заклучокот од дебатата „Предизвици во управувањето со комуналниот отпад и следните чекори што претстојат“ организирана во рамки на Програмата „ЕУ за општините“ во Прилеп. Европската Унија е главен поддржувач и донатор со над 50 милиони евра во секторот за третман на отпад во Северна Македонија и проектите за воспоставување на интегриран систем кои веќе се спроведуваат во источниот и југоисточниот дел.

Справувањето со отпадот и воспоставувањето на регионален интегриран систем за управување со отпад е еден од најголемите предизвици на денешницата, истакна на дебатата министерот за екологија, Насер Нуредини.

„Со задоволство можам да кажам дека како Влада ги следиме клучните принципи и политики за управување со отпад на ЕУ и напредокот веќе е видлив. Со нетрпение го очекуваме денот кога конечно ќе почнеме со изградба на инфраструктурата и кога ќе ја пуштиме во употреба. Наша цел е примена на принципите на нула отпад и циркуларна економија при што отпадот ќе се селектира и ќе се користи како секундарна суровина, а само мал дел кој не може да се употреби ќе заврши на депонија“, вели министерот Нуредини.

„Собирањето отпад е проблем во целата држава. Диви депонии има на секој чекор. Покрај зелените проекти голема улога пред сѐ треба да одигра јавната свест. Сметам дека во иднина, со поддршка од Европската Унија, треба заеднички да работиме на подигање на јавната свест на населението за менаџирање на отпадот и јакнење на локалните капацитети. Да го селектираме отпадот, да не ги селектираме виновниците кои фрлаат отпад – казни за сите подеднакво“, посочи Зоран Димитровски, заменик министер за локална самоуправа.

И градоначалникот на Битола, Зоран Коњановски смета дека за успешноста на ваквите проекти клучна е комуникацијата со граѓаните на кои треба да им се објаснат конкретните бенефити од примената на ваквиот систем на селекција и третман на отпад.

„Подигањето на јавната свест е важна подлога за сето ова да најде примена кај граѓаните. Мора добро да се објасни што значи организиран третман на отпад и интегриран пристап. Ако се прави набрзина и без претходна подготовка на сите структури, односно јасни ингеренции за имплементација на сите вклучени во процесот нема да имаме успех,“ смета Коњановски. Според него примената на добрите практики од ЕУ прилагодена на локални прилики исто така може да помогне во имплементација на овие проекти.

За извршниот директор на Пакомак, Филип Ивановски исто така е важно да се работи на подигање на свеста кај граѓаните за важноста од селекција на отпадот.

„Главна работа е свеста. Паралелно со поставување на контејнери треба да работиме и на подигање на јавната свест. Треба да има систем и на награди за оние кои селектираат отпад, но и казни за оние кои непрописно фрлаат отпад“, вели Ивановски.

Живка Михајлова, раководителка на локалната канцеларија за меѓу-општинско справување со отпад во источен регион посочи дека на овој проект се работи повеќе од десет години и за да се забрза имплементацијата исто така е потребна и поголема политичка волја и меѓу-секторска соработка.

„ Функционален регионален систем за третман на отпад и промената ќе се случи коа ќе има целосна инфраструктура за да може да функционира овој систем. Само за пример во руралните средини луѓето почнаа да фрлаат отпад во поставените контејнери што значи дека промените се прифаќаат. Верувам дека со упорна работа, особено општините и градоначалниците да донесуваат брзи и храбри одлуки ќе имаме успех,“ рече Михајлова.

Како до поголема интерсекторска соработка е еден од најголемите предизвици смета и Маја Бодановска, програмска менаџерка за животна средина во делегацијата на ЕУ во Скопје.

„Многу е важно општините и МЖСПП да не бидат оставени сами на тој пат. Им треба поддршка од сите институции инволвирани во ова. Ова е долг процес, чини многу и оние средства кои ги обезбедуваат локалните власти имаат одредени правила за имплементација. Интер секторска соработка е најважна за забрзување на имплементацијата на главниот проект,“ рече Бодановска. Таа посочи и дека овој сектор е идентификуван како еден од клучните и дека на располагање има средства од ЕУ за локални проекти за третман на отпад.

Маја Каранфиловска, раководител на сектор за управување со отпад во Министерство за животна средина смета дека многу е важно “да се зајакнат капацитетите на сите нивоа, не само во министерството туку и на локално ниво.“

„Повеќе од 10 години се работи на оваа проблематика за воспоставување на ваков систем. Имаме капацитети и потенцијал но мора да се постават правите луѓе на право место. Пред сѐ, мора да се одвои политиката од управувањето на отпадот“, смета Каранфиловска.

Примената на добрите практики од ЕУ може да помогне во имплементација на овие проекти.  Василис Папатанасиу од Секторот за животна средина во грчката општина Кожани го претстави нивниот успешен модел на интегриран систем за управување со отпад во кој се вклучени 12 општини. Тој најави и зголемена соработка на овој план со соседните општини Битола и Корча со кои веќе имаат потпишано меморандуми за соработка со цел размена на искуства и добри пракси. Папатанасиу посочи и дека ова е долготраен процес во кој и тие на почетокот се соочувале со слични проблеми, но дека со поддршката од ЕУ и желбата на локалната самоуправа да го промени дотогашниот систем сега имаат успешна приказна.

„Треба да се помине подолг пат за да се заштити човековата околина и на идните генерации да им ја предадеме планетата онака како што треба да биде,“ рече Папатанасиу.

Програмата „ЕУ за општините“ е грантова шема со вкупна вредност од 5 милиони евра, која им овозможи на 8 општини да добијат грантови финансирани од ЕУ во износ од 300.000 до 800.000 евра. Министерството за локална самоуправа и Швајцарска агенција за развој и соработка (СДЦ) кофинансираат до 15% од вкупните прифатливи трошоци на овие грантови. Со оваа програма уште еднаш беше потврдена поддршката што ЕУ ја дава на општините во Северна Македонија.

Втората цел на Програмата „ЕУ за општините“ е да се креираат тематски платформи за вмрежување во секторите кои се приоритет за општините во Северна Македонија, односно дигитализација, управување со отпад и урбана мобилност. Овие сектори се дел од Европскиот зелен договор и општините Аеродром, Охрид, Радовиш, Струмица, Тетово, Велес, Врапчиште и Град Скопје со помош на грантовите од ЕУ ќе подготват и спроведат соодветни иновативни решенија.

Видео од панел дискусијата и целиот настан:

Дигитализацијата на општинско ниво станува приоритет за граѓаните и локалните власти, а поддршката што Европската Унија континуирано ја дава преку поддршка на проекти со конкретни резултати е од огромна важност за граѓаните – ова беше заклучокот од Панел дискусијата за општинска дигитализација во рамки на Конференцијата „ЕУ за општините“. Со оваа прва иницијатива за тематско вмрежување во делот на дигиталната трансформација на локално ниво беа истакнати и досегашните конкретни резултати од поддршката на ЕУ меѓу кои спаѓа и изработката на националниот сервис за е-услуги, интероперабилната платформа, регистарот на население, како и тековниот проект за е-влада во кој ќе се имплементираат дополнителни 139 услуги за сите граѓани.

На панел дискусијата учествуваа: Штефен Худолин, Шеф на соработка од Делегација на ЕУ, министерот за локална самоуправа, Горан Милевски, заменик-министерот за информатичко општество и администрација, Александар Бајдевски, градоначалникот на општина Тетово, Билал Касами, како и Алин-Адријан Ника, претседател на советот на округот Тимиш во Романија, како претставник на Европскиот Комитет на регионите. Панел дискусијата беше модерирана од страна на вишиот експерт за комуникации и видливост во рамки на Програмата „ЕУ за општините“, Бојан Кордалов.

Општините се соочуваат со големи предизвици, а за истите да се надминат, потребно е ефикасно носење на одлуки, како и целосно ефикасна и продуктивна испорака на општински услуги кон граѓаните. За надминување на овие предизвици процесот на дигитализација на локално ниво станува приоритетен и неминовен, рече Штефен Худолин, Шеф на соработка од Делегацијата на ЕУ.

Дигитализацијата ќе ги намали трошоците, ќе на направи јавната администрација побрза во процесите, а одлуките многу потранспарентни и продуктивни. Дигитализацијата е многу моќна алатка за добро и одговорно управување. Со дигитализацијата граѓаните ќе можат да ги следат процесите, особено оние кои се однесуваат на нивните барања и предмети кои се во процедура, ќе можат да следат како се одлучува по нив, а менаџментот во општината ќе има многу подобар увид во ефикасноста на вработените како и функционирањето на процесите идентификувајќи ги сите критични точки. ЕУ досега има подржано повеќе проекти за дигитализација кои се одвиваат на национално и локално ниво, а би напоменал и дека услугите кои се достапни на национално ниво можат релативно лесно да се адаптираат и да станат достапни и на локално ниво.

Шефот на соработка од Делегацијата на ЕУ, Худoлин истакна дека особено радува што Министерството за локална самоуправа дава приоритет во креирање на стратегија за дигитализација на локално ниво со конкретен акционен план и координација на сите чинители кои се вклучени во процесот. Од страна на ЕУ, тој ја изрази подготвеноста да се даде дополнителна поддршка на целиот процес преку ваквите тематски платформи за дигитализација во рамки на Програмата „ЕУ за општините“.

МЛС уште во текот на подготовката на Програмата за одржлив локален развој и децентрализација 2021-2026 дигитализацијата на локалните административни услуги ја дефинира како приоритет во оваа Програма и добро што овој приоритет денес го реафирмираме сите заедно, посочи министерот за локална самоуправа, Горан Милевски.

„Потребни ни се системски решенија во делот на општинската дигитализација, унифицирани за сите општини. Како министерство работиме на целосна реализација на ваков системски приод што означува координација на надлежните министерства, како и соработка со ЗЕЛС и општините. Го дефинираме пристапот на државата кон ова прашање. Правиме и пресек да видиме до каде е процесот на локална дигитализацијата во секоја општина, а креираме и рамка за национален модел на е-општина за 3 типови на општини: мала, средна и голема, каде поаѓаме од критериумот за број на корисници на услугите. Во оваа насока од огромно значење е силната поддршка од ЕУ на целиот процес за поддршка на општински иновативни проекти, како и директна поддршка за граѓаните преку општинска дигитализација“, посочи министерот Милевски за време на Конференцијата „ЕУ за општините“

Како МИОА сметаме дека за општинските услуги треба да бидат искористени порталот за е-услуги, регистарот на население, платформата за интероперабилност, како и другите системи кои се веќе направени и се одржуваат од страна на МИОА, истакна заменик министерот Александар Бајдевски.

„На овој начин од една страна се постигнува економично и ефикасно работење, а од друга страна порталот овозможува унифицирање на сите услуги, без разлика од која општина се испорачани и граѓаните од едно место пристапуваат до услугите, без при тоа да знаат дали ги добиваат од централната или локалната власт. Би сакал да потсетам и дека постојат повеќе видливи резултати од поддршката која ЕУ ја дала на земјата во сферата на дигитализацијата. Би споменал еден пример, односно во 2019 беше пуштен во употреба Националниот портал за електронски услуги (uslugi.gov.mk) каде во моментов има достапни 139 услуги, од кои 14 е-услуги кои ги даваат општините. До овој момент веќе имаме регистрирано 70.623 корисници, како и поднесени 18.949 барања“, истакна заменик МИОА Бајдевски на Конференцијата. Тој јасно истакна дека Министерството се става целосно на располагање со својата експертиза и системи, во рамки на своите надлежности, да го поддржи процесот на дигитална општинска трансформација.

Градоначалникот на општина Тетово, Билал Касами го претстави Проектот „Иновативни дигитални решенија во општина Тетово“, кој е еден од 8 кофинансирани проекти во рамки на Програмата „ЕУ за општините“.

„Проектот има за цел да го подобри квалитетот на живот за сите граѓани на општина Тетово. Очекуваме примена на целосно иновативни дигитални решенија во делот на секторите урбанизам, заштита на животната средина, како и во делот на инспекциските служби. Во рамки на овој Проект очекуваме да ги подигнеме дигиталните вештини на вработените во општината, како и подигнување на свесноста за предностите и можностите од користењето на ваквите услуги од страна на граѓаните и бизнисите. Целиме општина Тетово преку оваа ЕУ поддршка да стане предводник во процесот на дигитални општински услуги на локално ниво, што потоа ќе ни овозможи и да го споделиме стекнатото знаење и пракси со сите останати општини во земјата“, рече градоначалникот на општина Тетово, Билал Касами.

Процесот на дигитализација на јавната администрација е дел од стратегијата за подобрување на пристапот до услуги и добра не само во округот Тимиш во Романија, туку и пошироко во Европа. Овие процеси на дигитализација дополнително отвораат можности и потенцијал за граѓаните и бизнисите, преку ИКТ да се експлоатираат иновации со цел да помогнат на економијата, одржливиот развој и прогресот, истакна Алин-Адријан Ника, претседател на советот на округот Тимиш во Романија и претставник на Европскиот Комитет на регионите.

„Зборуваме за директна врска помеѓу јавната администрација и граѓаните, но истовремено и за извор за економски раст што е уште поважно за самата дискусија за јавните услуги и администрацијата. Во случајот на Тимиш, ние имплементиравме проект кој имаше за цел да развие модерен дигитален систем на сите административни нивоа во округот. Овој систем ни дава можност за подобро менаџирање и носењето на одлуки. Оваа дигитална платформа ни овозможува да се грижиме за регулирање, прием на барања и автоматизација на активностите во рамки на нашата институција. Ни го скратува времето на процесирање и времето на чекање за реализација на процесите и операциите како и продукцијата на документи. Ова овозможува многу поголема ефикасност во моменталното работење на Округот Тимиш“, посочи Алин-Адријан Ника за време на Панелот за општинска дигитализација.

Претставникот на Европскиот Комитет на регионите исто така истакна и дека силно верува дека користењето на ИКТ во јавната администрација ќе овозможат нови вештини преку кои јавните услуги и демократските процеси ќе бидат засилени при носењето на јавните политики. Со општинската дигитална трансформација, се осигурува и зголемува потребната поддршка од граѓаните за јавните политики, а на тој начин ќе се подобри размената на информации и интеракцијата на граѓаните со локалните власти.

На крајот од панел дискусијата, вишиот експерт за комуникации и видливост во рамки на Програмата „ЕУ за општините“, Бојан Кордалов најави дека ова е прва од серијата активности на тема општинска дигитализација. Тој изрази надеж дека преку поддршката на ЕУ ќе се даде дополнителен квалитет на целиот процес, како и реализација на конкретни активности од кои бенефит ќе имаат сите граѓани и граѓанки во целата земја.

Програмата „ЕУ за општините“ е грантова шема со вкупна вредност од 5 милиони евра, која им овозможи на 8 општини да добијат грантови финансирани од ЕУ во износ од 300.000 до 800.000 евра. Покрај тоа, 11 грантови обезбедени од ЕУ беа доделени во рамките на програмата за прекугранична соработка помеѓу Северна Македонија и Албанија. Министерството за локална самоуправа и Швајцарска агенција за развој и соработка (СДЦ) кофинансираат до 15% од вкупните прифатливи трошоци на овие грантови. Со овие програми уште еднаш беше потврдена поддршката што ЕУ ја дава на општините во Северна Македонија.

Втората цел на Програмата „ЕУ за општините“ е да се креираат тематски платформи за вмрежување во секторите кои се приоритет за општините во Северна Македонија, односно дигитализација, управување со отпад и урбана мобилност. Овие сектори се дел од Европскиот зелен договор и општините Аеродром, Охрид, Радовиш, Струмица, Тетово, Велес, Врапчиште и Град Скопје со помош на грантовите од ЕУ ќе подготват и спроведат соодветни иновативни решенија.

Видео од панел дискусијата:

На 23 март 2022 година, шефот на Делегацијата на Европската Унија, амбасадорот Дејвид Гир, официјално ја отвори конференцијата „ЕУ за општините“ и ја потврди поддршката што ЕУ ја дава на општините во Северна Македонија. Конференцијата е заеднички организирана од две програми кои се главно финансирани од Европската Унија – „ЕУ за општините“ и програмата за прекугранична соработка помеѓу Северна Македонија и Албанија. Договорите за кофинансирање со општините кои се корисници на двете програми финансирани од ЕУ ги потпишa министерот за локална самоуправа, Горан Милески.

Програмата „ЕУ за општините“ е грантова шема со вкупна вредност од 5 милиони евра, која им овозможи на 8 општини да добијат грантови финансирани од ЕУ во износ од 300.000 до 800.000 евра. Покрај тоа, 11 грантови обезбедени од ЕУ беа доделени во рамките на програмата за прекугранична соработка помеѓу Северна Македонија и Албанија. Министерството за локална самоуправа и Швајцарската агенција за соработка кофинансираат до 15% од вкупните прифатливи трошоци на овие грантови.

Втората цел на конференцијата „ЕУ за општините“ беше да се претстават тематските платформи за вмрежување во секторите кои се приоритет за општините во Северна Македонија, односно дигитализација, управување со отпад и урбана мобилност. Овие сектори се дел од Европскиот зелен договор и општините Аеродром, Охрид, Радовиш, Струмица, Тетово, Велес, Врапчиште и Град Скопје со помош на грантовите од ЕУ ќе подготват и спроведат соодветни иновативни решенија.

Во однос на Европскиот зелен договор, општините беа потсетени и на можноста да учествуваат на отворениот повик распишан од Делегацијата на Европската унија за доделување на наградата за зелена општина. Општините имаат можност да ги прикажат активностите со кои придонесуваат за заштита на животната средина. Повикот има за цел да ги промовира добрите практики на општинско ниво воспоставени во 2021 година во врска со управувањето со отпадот.